چندی پیش ترور نواح٬ کمدین مشهور امریکایی٬ در بخشی از تور Laud and Clear اجرایی در شهر ایروینگ تگزاس داشت . او در اواخر برنامه٬ شوخی را کنار گذاشت و به صورت جدی راجع به زنان و مشکلات آنها سخن گفت. او به تحقیقی اشاره کرد که در آن از زنان پرسیده بودند اگر به مدت یک هفته هیچ مردی در شهر وجود نداشت چه میکردید و پرتکرارترین پاسخ این بود که شبها با آرامش به خیابان میرفتم و قدم میزدم.
نوآح گفت: «خوب که فکر کنیم می بینیم چیزی به این سادگی برای این موجود، زن، تابع شرایطی ست و باید حتما از نظر امنیت خیابان، مردی همراهش باشد، سگی همراهش باشد، محله شلوغ باشد٬ و شرابط زیادی باید مهیا باشد برای یک قدم زدن ساده در شب.»
این موضوع ایده پرسشی را مطرح کرد که با زنان ایرانی مخاطب خود در «فمینیسم روزمره» در میان گذاشتیم. نتایج این نظرسنجی بسیار تکان دهنده و دردناک است.
این پاسخ ها میتواند برای جامعهشناسان٬ جرمشناسان٬ سیاستگزاران فرهنگی و اجتماعی٬ پلیس٬ و فعالان حقوق زنان منبع بینظیری برای تحقیق باشد. حدود ۲۲۰۰ پاسخ به این پرسش داده شد که به ترتیب فراوانی از این قرارند (موار مشابه در یک دسته قرار گرفته اند):
میروم شبگردی/ میروم دوردور با دوستان/ ساعتها در شهر قدم میزنم/ بیشتر پیادهروی میکنم و کمتر از آژانس استفاده میکنم
آزار خیابانی باعث شده زنان به طور چشمگیری کمتر از مردان در شهر پیادهروی یا حتا رانندگی کنند و هزینه زیادی برای جابجایی متحمل شوند.
بدون حجاب و با لباس آزاد بیرون میروم
بعضی ها نیز به طور خاص به لباس های خاص مثل تاپ و شلوارک٬ لباس زیر٬ شلوارک جین و یا به صورت برهنه اشاره کردند.
به همه لبخند میزنم / میخندم/ بلند میخندم
بلند خندیدن هم ترکیب جالبی بود که برخی به آن اشاره کرده بودند. بلند خندیدن از زنها دریغ شده.
میدوم/ ورزش میکنم/ میرقصم
دو مانع بزرگ برای دویدن و ورزش زنان حجاب و آزار خیابانی است. یک زن گفته بود ۱۵ سال است ندویده ام. و دقت کردهاید که در عین حال که رقصیدن رفتاری زنانه شمرده میشود٬ اما در فضاهای عمومی این مردان هستند که اغلب میرقصند؟
شب برنمیگردم به خانه/ به خانه برنمیگردم
دریغ و حسرت بزرگی که خیلی از دختران دارند این است که از زندگی شبانه محرومتند٬ چیزی که در همه دنیا جزو ویژگی های دوران جوانی است در ایران برای پسرها و درصد بسیار ناچیزی از دخترها مقدور است. زندگی مستقل زنان نیز به دلیل ترس خانواده از تنهایی یک دختر در «دنیای پر از متجاوز» بسیار دشوار و ناممکن است.
قوانین ضدزن را تغییر میدهم/ تخت تشخیص بکارت را میشکنم / میروم سراغ شغل ها و پستهای در انحصار مردان
دوچرخه سواری میکنم/ موتورسواری میکنم
ایران تنها کشوری در دنیاست که زنان حق دوچرخه سواری ندارند ولی حتا جایی که از آزار حکومت خبری نیست با آزار خیابانی مواجه میشوند.
بدون هدفون موسیقی گوش میدهم/ در خیابان ها ساز میزنم و آواز میخوانم/ بستنی قیفی میخورم/ خم میشوم و بندکفشم را بدون نگرانی میبندم/روی چمن دراز میکشم/ در فضای باز و در چادرمیخوابم
تقریبا تمام حرکات زنان که حتا اندکی بیش از میبیمم مورد نیاز باشد٬ هنجارشکنی محسوب میشود٬ یا چراغ سبز نشان دادن و به هرحال بهانه ای برای آزار و متلک. به همین دلیل تعداد زیادی از پاسخها همین حرکات عادی روزمره ای بود که مردان بدون هیچ دغدغه ای انجام میدهند ولی زنان یا انجام نمیدهند یا باید تبعات آن را بپذیرند.
آببازی میکنم/ بدون مانتو شنا میکنم/ میروم لب دریا
بدون استرس رانندگی میکنم / با شیشه های پایین رانندگی میکنم
زنان برای نشنیدن متلک ها و آزارها٬ یا به خاطر ترس از اسیدپاشی شیشه های اتومبیل خود را بالا میکشند.
سفر و طبیعت گردی میروم / تنها میروم کوه
زندگی میکنم / نفس میکشم/ میتوانم خودم باشم/ بدون آرایش میروم بیرون در یک دستهبندی کلی ترمیتوانیم پاسخ ها یا همان نیازها را در سه دسته طبقه بندی کنیم: آزادی فردی٬ امنیت٬ و تفریح. این سه خواسته مهم زنان توسط سه عامل محدود شده است: آزار خیابانی٬ تابوهای اجتماعی (بدن زن٬ بکارت)٬ و بی عقوبت ماندن خشونت بر زنان.
نیاز به تفریح در یک پژوهش ملی توسط وزارت کشور دوره خاتمی نیز جزو سه خواسته اول زنان بود.
بخش عمده ای از محدودیت ها علیه زنان توسط خانواده آنها صورت میگیرد و دلیل آن هم تابوی بکارت و نگرانی خانواده هاست از اینکه دخترشان بر اثر رابطه خودخواسته یا تجاوز این «سرمایه» را از دست بدهد و آنها را «بی آبرو» کند. چنانکه یکی از مخاطبان گفته بود «راحت بیرون میروم چون خانواده ام دیگر بهانه ای ندارند».
حس ناامنی زنان تقریبا در تمام کشورهای جهان همچنان وجود دارد٬ اما در کشوری مثل ایران که حکومت دین سالار و جامعه مردسالار همصدا خواهان حذف زنان از فضای عمومی هستند٬ و کمترین حمایت حقوقی و یا فرهنگسازی در این زمینه انجام نمیشود٬ این ناامنی بیشتر به چشم میخورد٬ همانگونه که در این کامنتهای صادقانه زنان مشاهده کردیم.
نسرین افضلی
طرح از آدسنا @adensaa
دیدگاهتان را بنویسید