بر اساس گزارش دیدهبان حقوق بشر، در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله عربستان سعودی، اردن و مصر، قوانین آزادیِ زنان برای کار، تحصیل و زندگی را محدود کردهاند.
نویسندگان: سارا لیتل و تام لویت
مترجم: نگار مسروری
آیا نزدیک به ۳۰ سال سن دارد، او حق بیرون رفتن از خانهاش در امان (پایتخت اردن) را ندارد. او نمیتواند با دوستانش برای ناهار بیرون برود و هیچ حق قانونی برای تصمیمگیری راجع به محل زندگی، کار و تحصیل خود ندارد.
داستان آیا، داستانی رایج در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا است. جایی که کشورهایی از جمله اردن، ایران و عربستان سعودی هنوز قوانینی دارند که زنان را ملزم به «اطاعت و تمکین» از شوهر خود میکند، آنها مجبورند با شوهران خود زندگی کنند و برای ترک خانه، کار و مسافرت از آنها اجازه بگیرند.
آیا میگوید: “من در خانه زندانی هستم. اگر بدون اطلاع خانوادهام بیرون بروم، من را در اتاقم حبس کرده و چنان کتکم میزنند که ماهها احساس درد کنم. آنها مرا تهدید به مرگ کردهاند. دختران زیادی مثل من وجود دارند.”
تظاهرات زنان در شهر غزه در سال ۲۰۲۱ به دلیل ممنوع کردن سفر زنان مجرد بدون اجازه «سرپرست» به فرمان حماس. | عکس: عادل حانا / AP
در حالیکه اکثر دولتهای منطقه ادعا میکنند که به زنان اجازه میدهند بدون نیاز به اجازه قیم، گذرنامه دریافت کرده و به خارج از کشور سفر کنند؛ قانون، زنان متاهل را یا به کل از داشتن چنین حقی محروم میکند و یا در صورت انجام اینکار آنها را مجازات میکند.
روتنا بیگم، محقق ارشد دیدهبان حقوق بشر، که بتازگی گزارشی در مورد این موضوع در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) منتشر کرده است، میگوید: “درک این نکته مهم است که خشونت مردان علیه زنان فقط شامل خشونت فیزیکی نمیشود، ایجاد محدودیت برای حرکت نیز نوعی خشونت است.”
“شما با طیفی از زنان روبرو هستید که تحت کنترل هستند. برخی از آنها برای رفت و آمد محدودیت زمانی دارند، اما زنان دیگری نیز هستند که حتی نمیتوانند برای دیدن دوستان خود به یک کافه بروند. این محدودیتها سبب شده است که آنها از زندگی اجتماعی معمول محروم باشند. زنان میگویند که این فقدان عاملیت منجر به بروز افسردگی در آنها شده است. برخی آنقدر احساس کنترلشدگی میکنند که اقدام به خودکشی میکنند.”
بر اساس قوانین اعمال شده در پانزده کشور منطقه، زنان در صورت عدم تمکین و یا ترک خانه حق نفقه خود را از دست میدهند. همچنین احتمال مجازات زنانی که بدون اجازه همسر خود به سفر میروند و یا کار میکنند، وجود دارد. اسرائیل نیز در این گزارش گنجانده شده است زیرا بر اساس گزارشهای دیدهبان حقوق بشر، برخی از دادگاههای مذهبی این کشور صلاحیت دخالت در امور ازدواج و طلاق را دارند و زنان را از نفقه محروم میکنند.
علاوه بر این، در اردن، کویت، قطر و عربستان سعودی، اگر مردانِ قیم زنان، غیبت زنان در خانه را گزارش دهند، امکان دستگیری، بازداشت و یا اجبار به بازگشت زنان به خانه وجود دارد.
لینا، ۲۴ ساله، ساکن امان است و به صورت دورکاری از خانه کار میکند زیرا پدرش به او اجازه خروج از خانه را نمیدهد. با اینکه او با کسب ۲۴۰۰ دلار در ماه، بیشتر از هر فرد دیگری در خانوادهاش درآمد دارد، راهی برای خرج کردن این پول ندارد چون نمیتواند از خانه خارج شود. اخیرا لینا مجبور به رد یک پیشنهاد ارتقای شغلی شد زیرا برای انجام آن کار احساس آمادگی و شایستگی نمیکرد.
او میگوید: “فکر نمیکنم مهارتهای اجتماعی خوبی داشته باشم، زیرا نمیتوانم مانند برادرانم بیرون بروم و معاشرت کنم.”
پدر لینا به او اجازه تحصیل در یک دانشگاه مختلط را نمیدهد، در حالیکه برادر ۱۸ ساله لینا میتواند (و میخواهد) برای تحصیل به یک دانشگاه مختلط برود.
لینا به پدرش التماس کرد که به او اجازه دهد در یک دانشگاه آنلاین، که فقط لازم بود دوبار در ماه برای امتحانات به صورت حضوری به آنجا رود، ثبت نام کند. پدرش به شرطی به او اجازه داد که خودش هربار لینا را برساند و برگرداند.
لینا میگوید: “مردم اصرار دارند به شما بگویند که چنین چیزی در اردن وجود ندارد. آنها به شما میگویند که مگر این همه زن را در خیابان نمیبینید؟اما موضوع این است که شما نمیتوانید آن همه زنانی که در داخل خانه حبس شدهاند را ببینید.”
او میگوید: “اگر ازدواج کنم، با همسرم اردن را ترک کنم و سپس در خارج از کشور طلاق بگیرم، خانوادهام نمیفهمند. آن وقت میتوانم آزاد باشم.”
۵۶ درصد از دانشجویان دانشگاه در اردن زن هستند و با نزدیک به ۹۸ درصد، اردن بالاترین نرخ سواد زنان را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) دارد. با این حال، اردن یکی از پایینترین نرخهای مشارکت زنان در نیروی کار را در بین کشورهای جهان دارد.
یک زن ۲۶ ساله ساکن امان که خواست نامش فاش نشود، میگوید: “بسیاری از دختران وقتی در خانه حبس هستند، برادرانشان را تماشا میکنند که بیرون میروند. ما احساس شکست و عادی نبودن میکنیم. انگار دارم آیندهام را از دست میدهم. میدانم که زندگی من عادی نیست. من در سکونم و تمام دنیا به حرکت ادامه میدهد.”
منبع: گاردین
دیدگاهتان را بنویسید